Kirler, genellikle farklı fiziksel ve kimyasal özellikler taşıyan değişik maddelerin heterojen bir karışımından oluşur. Kirlerin yapısının bilinmesi, temizlik işlemlerinde başarılı olunması için önem taşımaktadır. Temizlik işlemlerinde yüzeylerin kir ve lekelerden arındırılması yanında, yüzeylere zarar verilmemesi de büyük önem taşımaktadır. Yüzeyde mekanik ya da kimyasal bir hasar oluşturmamaya, görünüm ve renk açısından yüzeyleri bozmamaya özen gösterilmeli, suyun olumsuz etkilerinden dolayı yüzeyde oluşabilecek kireçlenmeye karşı önlem alınmalıdır. Kirler bileşenlerine göre şöyle gruplandırılabilir Suda çözülebilen maddeler
a)inorganik tuzlar, şeker, üre, ter
b) Pigmentler (toprak, kurum, metal oksitler, karbonatlar, silikatlar)
c) Doğal yağlar (bitkisel ve hayvansal yağlar, vücut yağları)
d) Sentetik yağlar (mineral yağlar, vaks)
e) Proteinler (kan, yumurta, süt, deri döküntüleri)
f) Karbonhidratlar (nişasta, şeker, selüloz)
g) Boyar maddeler (meyve, sebze, şarap, kahve, çay) Kirler kaynağına göre başlıca şu şekilde sınıflandırılabilir:
a) Havadan gelen toz
b) Vücut salgıları
c) Evsel veya endüstriyel bir çalışma sonrası oluşan kirler
Kirler yüzeyler üzerine yerleşim şekline göre başlıca üç şekilde sınıflandırılabilir: a) Kaü kirlerin yerleşmesi
Katı kirler, nispeten iri tanecikler şeklindedir ve yüzeyin içine kadar işlemezler. Yüzey ile kir arasında kimyasal bir etkileşim olmamıştır. Fiziksel çekim güçleri de zayıftır. Bu tür kirler deterjan ve mekanik etki ile kolayca temizlenebilir.
Daha ufak tanecik (pigment) halindeki kirler, yüzeye elektrostatik çekim gücü ile; mikroskobik büyüklükteki tozlar da "Van der Waals" kuvveti denilen moleküller arasındaki çekim gücü ile yerleşirler. Pigment türü bu tip kirlerin temizlenmeleri daha güçtür. 0.1 mikrondan daha küçük pigment türü kirlerin temizlenmesi ise pratik olarak olanaksızdır.
a)Yağ ve protein bazlı kirlerin yerleşmesi
Yağ, yağ asitleri ve proteinlerin yüzeylerde donmasıyla oluşur. Bu tür kirler direkt olarak yüksek sıcaklık ile karşılaştığında yüzeyde yerleşir ve temizlenmeleri güçleşir. Önce ılık su ile işlem yapılmalı ve protein bazlı olanların yüzey üzerinde sabitleşmesi önlenmelidir.
b) Boyama ve kimyasal olarak yerleşme
Genellikle çay, kahve, şarap, yemek sosları, ilaç, kan gibi boyar maddeler içeren sıvıların yüzey ile kısmen kimyasal reaksiyona girerek bağlanmaları ile oluşur. Bu tür kirler yüzey üzerinde leke şeklinde gözlenir.
Temizlenme yöntemleri açısından bakıldığında kir türlerini üç ana grupta toplamak mümkündür:
a) Gevşek kirler
Bulundukları yüzeye yapışmayan ve temizlenmeleri için bir temizlik solüsyonu (su ve deterjan) gerektirmeyen kirlerdir, iki grupta incelenebilirler:
1) Büyük, kaba kirler (taş, kum, çakıl, kağıt parçaları, talaş, ve sigara izmaritleri gibi)
2) Küçük toz partikülleri
3) Yapışkan kirler
Çay, kahve, yemek sosları gibi leke bırakan kirler. Kirlerin büyük kısmı bu grupta yer almaktadır.Yıkama, en yaygın temizleme yöntemidir, iyi bir yıkama işleminde su, temizlik ürünü, sıcaklık, mekanik etki ve zaman faktörleri kullanılarak kirlerin büyük bölümü yüzeyden uzaklaştırılır. Yapışkan kirler de iki grupta ele alınabilirler:
Suda çözünen yapışkan kirler, bir deterjan çözeltisi ve mekanik işlemle temizlenebilen maddelerdir (mürekkep, meyve suları, çay, kahve gibi).
Bir kimyasal çözücü ve mekanik işlemle temizlenebilen yağlı maddelerdir (asfalt, boya, çeşitli yağlar gibi).
tavsiye temizlik şirketleri |
